آشنایی با قوانین بیمه بیکاری

شاید شما هم از این مسئله بی‌اطلاع باشید که هر ماه، ۳% از حقوقتان توسط کارفرما برای بیمه بیکاری به حساب سازمان تامین اجتماعی واریز می‌شود. می‌توان این مبلغ را به اقساط وام یا یک سپرده‌گذاری تشبیه کرد. چرا که وقتی واجد دریافت این کمک هزینه شناخته شوید؛ این مبالغ به شما بازخواهد گشت.

در سال ۱۳۶۹ و به‌منظور عدم تکرار مشکلات افرادی که شغل خود را در طول دوران جنگ از دست داده بودند، قانونی با نام «بیمه بیکاری» تصویب شد. بر اساس این قانون، بخشی از حقوق ماهیانه شما به حساب تامین اجتماعی واریز می‌شود. در مقابل، هنگامی که کارتان را از دست بدهید؛ هر ماه مبلغی را تحت این عنوان دریافت خواهید کرد. مبلغ پرداختی به بیکاران، هرساله تغییر می‌کند.

در بسیاری از مواقع این خود شما هستید که تصمیم به استعفاء یا قطع همکاری با سازمان می‌گیرید؛ اما در برخی موارد، سازمانی که در آن استخدام شده‌اید بدون میل و رغبت شما و به‌صورت یک طرفه اقدام به قطع همکاری می‌نمایند. در این شرایط، معمولا وضعیت بغرنجی برای شما به وجود خواهد آمد. از یک‌سو قطع درآمد تا استخدام در شغل جدید و فشارهای اقتصادی و از سوی دیگر فشارهای روانی ناشی از این اتفاق ممکن است باعث ایجاد مشکلات جدی در زندگی شما شوند. بیمه بیکاری تا حد زیادی در دورانی که شغلی ندارید، به شما کمک می‌کند.

چه کسانی می‌توانند از بیمه بیکاری استفاده کنند؟

بر اساس قانون کار، هر فرد ایرانی که در شرایط عادی حداقل یک سال سابقه بیمه شدن داشته باشد و بدون میل و اراده خود کارش را از دست بدهد؛ می‌تواند واجد شرایط برای دریافت این کمک هزینه باشد. بنابراین اگر استعفا داده‌اید یا قرارداد شما به پایان رسیده و کارفرما نامه عدم نیاز به شما نداده است؛ واجد شرایط دریافت این مبلغ نیستید. همچنین اگر به دلیل اشتباه خودتان بیکار شده باشید؛ این وجه را دریافت نخواهید کرد.

بر اساس قانون کار، داشتن شش ماه سابقه بیمه کافی است؛ اما تجربه افرادی که برای دریافت بیمه اقدام کرده‌اند نشان می‌دهد که کارشناسان وزارت کار، داشتن یک سال سابقه را برای دریافت بیمه بیکاری ضروری می‌دانند. البته اگر به دلیل بلایای طبیعی و رودیدادهای غیرمنتظره مثال پاندمیک بیماری کرونا، زلزله، جنگ و … شغل خود را از دست داده باشید، یک ماه سابقه بیمه هم برای دریافت مبلغ بیمه بیکاری کافی است.

اما سازمان تأمین اجتماعی پول بیمه بیکاری را از کجا تأمین می‌کند؟

هنگامی که در سازمانی استخدام می‌شوید؛‌ ماهیانه درصد کمی از حقوق شما به سازمان تامین اجتماعی پرداخت می‌شود. البته کارفرما باید مبلغی را ماهیانه و به‌ازای هر کارمند برای این سازمان واریز کند.

با پرداخت این مبالغ جزئي، علاوه بر اینکه می‌توانید هنگام دریافت خدمات درمانی از دفترچه بیمه استفاده کنید؛ در هنگام بیکاری و بازنشستگی هم مقرری ماهانه دریافت خواهید کرد. بنابراین هنگام امضای فرم همکاری با سازمان‌ها، حتما بر رد شدن حق بیمه برای خود اصرار کنید.

چگونه درخواست بیمه بیکاری را ثبت کنیم؟

برای دریافت این وجه، تا سی روز پس از بیکار شدن فرصت دارید که مدارک مورد نظر را به اداره کار تحویل دهید. اگر مدارک شما مورد تایید کارشناسان این مرکز قرار بگیرد؛ همراه با معرفی‌نامه کتبی به سازمان تامین اجتماعی فرستاده می‌شوید. بعد از حدود ده روز، این مبلغ برای شما واریز خواهد شد. برای ثبت درخواست، داشتن مدارک شناسایی، دفترچه بیمه، قرارداد کاری و نامه عدم نیاز کارفرما ضروری است.

چه کسانی واجد شرایط گرفت بیمه بیکاری نیستند؟

بر اساس قانون کار، برخی افراد حتی در صورت بیکار شدن هم نمی‌توانند از این مزایا استفاده کنند. کسانی که یکی از شرایط زیر را داشته باشند؛ مشمول دریافت بیمه بیکاری نمی‌شوند:

• افرادی که شغل آزاد دارند و صاحبان کسب و کار.
• افرادی با تابعیت غیرایرانی
• کسانی که با میل و اراده خود کارشان را از دست داده‌اند. یعنی اگر استعفا داده‌اید یا حتی مدت قرارداد شما به پایان رسیده، نمی‌توانید از این قانون استفاده کنید. البته اگر بتوانید پس از اتمام قرارداد از کارفرما نامه عدم نیاز بگیرید؛ امکان پرداخت کمک هزینه بیکاری به شما وجود خواهد داشت.
• افراد بازنشسته و ازکارافتاده که در بخش‌های بعدی به آنها خواهیم پرداخت.
• اگر کارفرما ادعا کند که کم‌کاری یا اشتباهات حساس شما در سازمان، موجب اخراجتان شده‌اند؛ این مبلغ را دریافت نخواهید کرد. البته این ادعا باید توسط کارشناسان وزارت کار و سازمان تامین اجتماعی بررسی شود و مورد تایید قرار بگیرد.

نحوه محاسبه مبلغ بیمه بیکاری چگونه است؟

حداقل مبلغی که سازمان تامین اجتماعی به شما خواهد پرداخت؛ برابر با ۵۵% متوسط حقوق سه ماه اخیرتان خواهد بود و حداکثر، ۸۰% از متوسط حقوقتان به شما پرداخت خواهد شد..البته اگر ۵۵% از متوسط حقوق شما کمتر از حقوق پایه وزارت کار باشد؛ مبلغی که دریافت می‌کنید برابر با حداقل حقوق در آن سال خواهد بود. عواملی که بر افزایش این کمک هزینه ماهیانه موثر هستند عبارتند از: حقوق سه ماه آخر شما و تعداد افرادی است که تحت تکفل دارید. شما می‌توانید تا چهار نفر را تحت تکفل داشته باشید که به‌ازای هر نفر ۱۰ درصد به دریافتی‌تان افزوده می‌شود. البته سقف مبلغ پرداختی به شما همان ۸۰% متوسط حقوق خواهد بود. سابقه بیمه شما در افزایش این کمک هزینه تاثیری ندارد و تنها مدت زمانی که می‌توانید از این امکان استفاده کنید را افزایش می‌دهد.

تا جای ممکن سعی کنید از بیمه بیکاری استفاده نکنید

برخی افراد اعتقاد دارند که دریافت این مستمری ممکن است مشکلاتی را برای شما ایجاد کند. عواقب گرفتن این مبلغ بیشتر هنگام رسیدن به بازنشستگی مشخص می‌شود؛ چرا که ممکن است بر مبلغ حقوق بازنشستگی تاثیرگذار باشد که در بخش‌های بعدی درباره آن توضیح داده‌ایم. علاوه بر این، عده‌ای به تاثیر روانی دریافت حقوق بیکاری بر روی کارفرما و ایجاد مشکل در پیدا کردن کار اشاره می‌کنند و آن را از عواقب دریافت این کمک هزینه می‌دانند.

اگر می‌خواهید خیلی سریع‌تر کار پیدا کنید تا مجبور به استفاده از بیمه بیکاری نشوید، می‌توانید به کاریابی اینترنتی جاب ویژن مراجعه کرده و در آن‌جا، به طور رایگان رزومه بسازید و برای آگهی‌های شغلی ارسال کنید.

حداقل مبلغ بیمه بیکاری در سال ۱۴۰۰ چه میزان است؟

همان طور که گفتیم، حداقل مبلغی که دریافت خواهید کرد؛ برابر با حقوق پایه وزارت کار است و این مبلغ، هر ساله با توجه به لایحه بودجه و تصمیمات دولت تغییر می‌کند. مبلغ بیمه بیکاری در سال ۹۹، حداقل حقوق یک میلیون و نهصد و یازده هزار تومان می باشد که بدون شک در سال جدید با افزایش روبرو خواهد بود. سال ۹۹، مبلغ افزایش حقوق نسبت به سال گذشته‌اش در لایحه بودجه ۱۵% پیش‌بینی شده بود.در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰، برای کارمندان دولت افزایش ۲۵ درصدی حقوق در نظر گرفته شده است. بنابراین بسیاری بر این باورند که احتمالا حقوق کارگران هم به میزان ۲۵% افزایش خواهد یافت. بنابراین، احتمالا مبلغ بیمه بیکاری سال ۱۴۰۰ هم ۲۵% افزایش می‌یابد. البته حداقل حقوق کارگر در سال ۱۴۰۰ باید به تصویب شورای عالی قانون کار برسد. در این شورا نمایندگان کارگری و کارفرمایان حضور خواهند داشت. البته مبلغ بیمه بیکاری سال ۱۴۰۰ می‌تواند با توجه به حقوقی که دریافت کرده‌اید و تعداد افراد تحت تکفلتان، افزایش بیشتری داشته باشد. به‌طور مثال، در سال گذشته حداقل مبلغ پرداختی، حدود ۲ میلیون تومان بود. اما برخی افراد تا ۵ یا ۶ میلیون تومان هم از این محل کمک هزینه دریافت می‌کردند.

تا چه مدت می‌توان بیمه بیکاری دریافت کرد؟

بر اساس مدت سابقه بیمه و مجرد یا متاهل بودن شما، مدت زمانی که بیمه بیکاری به شما پرداخت می‌شود؛ متفاوت است. حداقل و حداکثر مدت دریافت این وجه، ۶ و ۵۰ ماه خواهد بود. توجه داشته باشید که مدت زمانی که این مبالغ را دریافت کرده‌اید، به‌عنوان سابقه بیمه برای شما در نظر گرفته می‌شود. البته در این زمان مبالغی که معمولا کارفرما موظف است پرداخت کند از جمله عیدی، سنوات و…. را دریافت نخواهید کرد.

جمع‌بندی

زمانی که توسط یک سازمان، بیمه تأمین اجتماعی می شوید، حدود ۳ ٪ از حقوق شما تحت عنوان بیمه بیکاری به حساب سازمان تأمین اجتماعی واریز می شود تا در هنگامی که شغل خود را از دست دادید، تا مدتی مشکلات مالی فشار کمتری به شما وارد کنند و با دغدغه‌های کمتری به دنبال پیدا کردن یک شغل جدید باشید.

بیمه بیکاری تنها به افراد ایرانی که حداقل شش ماه تا یک سال سابقه بیمه دارند و به صورت غیراختیاری کار خود را از دست داده و نامه عدم نیاز از کارفرمای خود دریافت نموده‌اند، تعلق می‌گیرد. افرادی که شغل آزاد دارند، افراد بازنشسته یا از کار افتاده یا کسانی که به ادعای کارفرما به دلیل کم کاری اخراج شدهآند، بیمه بیکاری نمی‌گیرند.

برای آشنایی بیشتر با قوانین بیمه بیکاری، کلیک کنید.

حداقل مبلغ بیمه بیکاری، ۵۵ درصد از حقوق سه ماه اخیر شما و حداکثر آن، ۸۰ درصد از میانگین حقوق شما خواهد بود. همچنین، حداقل زمان دریافت بیمه بیکاری، ۶ ماه و حداکثر آن، ۵۰ ماه است. به نظر می رسد که در سال ۱۴۰۰، بیمه بیکاری، ۲۵ درصد افزاش خواهد داشت.